Trong những năm gần đây, công nghệ thông tin trở thành một trong những lĩnh vực HOT nhất. Xu hướng học các ngôn ngữ lập trình đang tăng dần không chỉ với sinh viên khối kỹ thuật mà cả các non-tech cũng bắt đầu tìm hiểu về lập trình để bổ trợ cho công việc.. Nếu bạn chưa biết ngôn ngữ lập trình là gì hay nên bắt đầu học từ ngôn ngữ lập trình nào thì hãy theo dõi bài viết dưới đây của Blog.RaoXYZ nhé!

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình được định nghĩa là loại ngôn ngữ viết nên các chương trình để máy tính có thể đọc hiểu và thực hiện những lệnh được yêu cầu. Có thể coi ngôn ngữ lập trình là phương thức mà máy tính và con người có thể “giao tiếp” được với nhau. Mỗi loại ngôn ngữ lập trình được xem như là một tập hợp hoàn chỉnh của các chi tiết kỹ thuật từ cú pháp câu cho tời từ vựng nhằm diễn tả chi tiết câu lệnh

Có mấy loại ngôn ngữ lập trình?

• Ngôn ngữ máy: Hay còn được gọi là ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ nhất (1GL). Đây là hình thức ngôn ngữ lập trình sơ khai nhất, trong đó lập trình việc sẽ viết từng câu lệnh dưới dạng số. Với ngôn ngữ lập trình thế hế 1, phần cứng có thể thực thi ngay mà không cần tới các trình biên dịch (compiler)
• Hợp ngữ: Hợp ngữ là ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ hai (2GL), tuy vẫn còn gắn chặt với kiến trúc tập lệnh của máy tính song hợp ngữ đã giảm thiểu các tính toán và lỗi khi viết câu lệnh, giúp chương trình dễ đọc hơn rất nhiều. 
• Ngôn ngữ lập trình bậc cao (3GL) ra đời vào khoảng những năm 50 của thế kỉ 20 và cho tới nay đã có hàng nghìn ngôn ngữ lập trình bậc cao khác nhau được phát triển. Ngôn ngữ lập trình bậc cao

Tại sao người ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao?

• Ngôn ngữ lập trình bậc cao có tính đồng nhất và độc lập cao, nó không phụ thuộc vào thiết bị, do đó cùng một chương trình phần mềm có thể được thực hiện và chạy trên các loại thiết bị khác nhau mà không sợ xung đột.
• Ngôn ngữ lập trình bậc cao gần với ngôn ngữ tự nhiên của con người, do đó những chương trình viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao dễ hiểu, dễ thao tác và thân thiện với người dùng.
• Đối với lập trình viên, ngôn ngữ lập trình bậc cao dễ fix bug, chỉnh sửa cấu trúc cũng như hoàn thiện và nâng cấp chương trình.
• Ngôn ngữ lập trình bậc cao cho phép lập trình viên có thể làm việc với nhiều kiểu data và cách tổ chức data đa dạng, từ đó gíup việc mô tả thuật toán thuận tiện hơn

10 ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất

Ngôn ngữ lập trình Java

Java là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay, ước tính có tới 3 tỷ thiết bị, ứng dụng,… trên toàn thế giới sử dụng Java. Được coi là một trong những ngôn ngữ lập trình đa năng nhất khi nó có thể dùng trên mọi nền tảng từ hệ điều hành macOS, Windows cho tới cả Android lẫn iOS. Trong đó, Java được ứng dụng rộng rãi với ngành big data (dữ liệu lớn) và web developer. 

• Ưu điểm của Java: Có tính ứng dụng và tính đa dạng vô cùng lớn, dùng trên mọi nền tảng, mọi hệ điều hành, mọi thiết bị. nếu bạn muốn trở thành lập trình ứng dụng Andoird thì nhất định phải học Java.
• Nhược điểm: Là một ngôn ngữ cấp cao, thuộc cấp độ intermediate trở lên, do đó những beginner hoặc non-tech sẽ cảm thấy khó khăn khi bắt đầu học

>>> Tham khảo: Làm thế nào để cải thiện các kỹ năng lập trình để trở thành IT giỏi?

Ngôn ngữ lập trình C/C++

“Old but gold” là câu miêu tả chính xác nhất về ngôn ngữ lập trình C/C++. Theo khảo sát mới nhất năm 2021 của TIOBE, ngôn ngữ lập trình C/C++ vẫn đang vững vàng ở ngôi vị số 1 trong số những ngôn ngữ lập trình “phải học” đối với lập trình viên. Được sáng chế vào năm 1972, cho tới nay, ngôn ngữ lập trình C đã trở thành nền tảng và cảm hứng cho rất nhiều ngôn ngữ lập trình khác bao gồm C#, Objective-C, Java,…

Đặc trưng nổi bật của C là có hiệu suất cao, được dùng rộng rãi cho những ứng dụng cao cấp (high performance) đòi hỏi tốc độ và khả năng xử lý nhanh chóng, ổn định như server app, client app, trình duyệt web, game mobile, ứng dụng ảo AR/VR,… “Nhược điểm” duy nhất của C/C++ có lẽ chỉ là chúng khá khó học với người mới, bởi nó có coding rất chặt chẽ. Song cũng vì lý do đó mà nó luôn được coi là nền tảng căn bản của lập trình, đặc biệt với sinh viên ngành khoa học máy tính, hay với những bạn muốn phát triển sự nghiệp lập trình của mình một cách vững chắc nhất.

>>> Tham khảo: TOP các ngôn ngữ lập trình mà developer nên học

Ngôn ngữ lập trình C# (C-Sharp)

C# được phát triển bởi gã khổng lồ công nghệ Microsoft và là một ngôn ngữ lập trình được phát triển dựa trên ngôn ngữ C.

C# và Java được coi là “đối thủ” của nhau bởi chúng có chung rất nhiều ưu điểm, trong đó nổi bật là tốc độ xử lý nhanh chóng, đơn giản, dễ sử dụng và tương thích với hầu hết các nền tảng, nó dễ dàng mở rộng, cập nhật và tương tác với các code khác nhau. Ngoài ra, C# là ngôn ngữ hỗ trợ tốt cho lập trình object – oriented và là ngôn ngữ mã nguồn mở (open-source) với thư viện hết sức phong phú. Nhược điểm của nó là nó phụ thuộc vào .NET framework của Microsoft do đó có hạn chế khi tiếp cận một số nền tảng khác ngoài Windows.

Ngôn ngữ lập trình Objective-C 

Dựa trên nền tảng ngôn ngữ lập trình C/C++, Objective-C (hay Obj-C) là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng được sáng chế bởi Steve Jobs – “cha đẻ” của Apple.

Ưu điểm: Objective-C có trình biên dịch nhanh, đặc biệt được trang bị thêm rất nhiều Dynamic Script Language, mang lại khả năng dịch mượt mà, uyển chuyển khi xử lý câu lệnh. Nó cũng tương thích mạnh mẽ với C/C++, hỗ trợ Runtime và tích hợp thư viện Cocoa

Nhược điểm: Objective-C hầu hết chỉ dành cho các chương trình, ứng dụng chạy trên macOS và iOS. Ngoài ra, hiện nay Apple cũng đang phát triển một ngôn ngữ lập trình mới dành cho hệ sinh thái của mình. Tuy nhiên Objective-C vẫn là ngôn ngữ lạp trình phổ biến và có cơ hội công việc tốt.

>>> Tham khảo: Kỹ năng lập trình là gì? 5 cách giúp bạn cải thiện kỹ năng lập trình hiệu quả

Ngôn ngữ lập trình Swift

Được Apple phát triển vào năm 2014, Swift là ngôn ngữ lập trình dành riêng cho các ứng dụng của hệ điều hành macOS, iOS. Cho tới nay, Swift đã lọt TOP 10 ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất trên thế giới, chủ yếu nhờ thị phần của các sản phẩm thuộc hệ sinh thái Apple. 

Ưu điểm của Swift đó là tương đối dễ học, có cấu trúc ngữ pháp ngắn gọn, rõ ràng, ít code hơn, tốc độ xử lý nhanh hơn hẳn so với các ngôn ngữ lập trình khác. Đặc biệt, Swift có mã nguồn mở, do đó rất dễ tiếp cận và học hỏi. Nhược điểm lớn nhất của Swift đó là không tương tác tốt với các công cụ không thuộc hệ sinh thái Apple. 

Apple đã và đang dần thay thế Objective-C bằng Swift, do đó, cơ hội việc làm của lập trình viên Swift rất rộng mở. Mức lương và đãi ngộ dành cho nhân sự lập trình Swift cũng thuộc mức cao hơn so với mặt bằng chung các ngôn ngữ khác.

>>> Tham khảo: Ngôn ngữ lập trình Swift là gì? 5 lý do nên học lập trình Swift

Ngôn ngữ lập trình JavaScript (JS)

Nhiều người lầm tưởng JavaScript là ngôn ngữ biến thể của Java tuy nhiên đây là hau ngôn ngữ không hề giống hau. JS chủ yếu sử dụng trong nền tảng web. Nó được tích hợp và nhúng vào HTML giúp website trở nên sống động hơn. JavaScript đóng vai trò như là một phần của trang web

Ngoài ra để thiết kế web, lập trình viên còn cần CSS (Cascading Style Sheets) cho thiết kế định dạng và layout. CSS kết hợp với JavaScript và HTML được dùng để vieetsmnye trên website và ứng dụng di động.

JS có rất nhiều ưu điểm như dễ đọc, dễ phát hiện lỗi, các trình duyệt có thể dịch trực tiếp từ html mà không cần thêm trình biên dịch. Do đó JS giúp tăng tốc độ lướt web, từ đó tăng trải ngiệm người dùng. Nhược điểm của JS là tính bảo mật không quá cao, có thể xảy ra xung đột giữa các JD của các thiết bị khác nhau. Ngoài ra nó cũng không có khả năng xử lý đa luồng, đa nhiệm

Ngôn ngữ lập trình PHP

PHP (Hypertext Preprocessor) là ngôn ngữ lập trình dành cho các web developer. Cho tới nay đã có hơn 8,3 triệu trang web (trong tổng số 10 triệu trang web) trên toàn thế giới sử dụng ngôn ngữ lập trình PHP. PHP là một ngôn ngữ lập trình multi-function (đa mục đích), có mã nguồn mở, thường được dùng để viết viết các server-side script, đôi khi là command-line script.

Ưu điểm lớn nhất của PHP là có cấu trúc đơn giản, dùng miễn phí, thư viện phong phú, cộng đồng người dùng rất lớn và support tốt. Cơ hội việc làm cho lập trình viên PHP cũng rất lớn và ổn định

Ngôn ngữ lập trình Python

Python là ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt trong lĩnh vực học máy (machine learning) và deep learning. Đây cũng là một trong những ngôn ngữ lập trình dễ học, kể cả với người mới bắt đầu học hay non-tech. Đặc biệt, Python được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực khác nhau từ kinh doanh đến giáo dục.

Ưu điểm: Python là ngôn ngữ mã nguồn mở, gồm các module hỗ trợ mở rộng và dễ dàng tích hợp với web. Python có cấu trúc dữ liệu dễ sử dụng, ngôn ngữ tự nhiên và trực quan. Python ngày càng trỏ nên phổ biến và do đó cơ hội công việc cũng rộng mở . Nhược điểm của nó là không bắt đầu với kiến thức lập trình cơ bản.

Ngôn ngữ lập trình Ruby

Ruby được sáng chế vào năm 1990, với cấu trúc đơn giản và thân thiện, đây là một ngôn ngữ lập trình dễ học, có thời gian học ngắn và rất phù hợp với beginner.  Tương tự với Python, ngôn ngữ lập trình Ruby có ưu điểm là cú pháp đơn giản, linh hoạt, dễ đọc dễ viết, tuy nhiên nhược điểm của Ruby là nó không được áp dụng rộng rãi.

SQL

Không hẳn là một ngôn ngữ lập trình mà SQL (Structured Query Language) là ngôn ngữ truy vấn dữ liệu có cấu trúc. SQL là ngôn ngữ chuẩn của hệ quản trị dữ liệu quan hệ (RDBMS), nghĩa là hệ cơ sở dữ liệu nào (ví dụ Oracle Database, SQL Server, MySQL,…) cũng phải đáp ứng được ngôn ngữ SQL.

SQL giúp dữ liệu trong các cơ sở dữ liệu được mô tả, quản lý, truy vấn, trích xuất, thêm/ xóa/ sửa nhanh và hiệu quả hơn, đặc biệt khi khối lượng thông tin khổng lồ, phức tạp như khối dữ liệu của ngân hàng hay doanh nghiệp. Ngoài ra, ưu điểm của SQL còn bao gồm khả năng nhúng trong các ngôn ngữ khác sử dụng module SQL, thư viện và trình biên dịch trước.

Nên chọn học ngôn ngữ lập trình nào?

Mỗi ngôn ngữ lập trình đều có đặc điểm riêng và phục vụ một nhu cầu nhất định. Bạn có thể chọn ngôn ngữ lập trình dựa theo mục đích (thiết kế web, lập trình ứng dụng di động Android/ iOS, phần mềm cho máy tính, lập trình vi điều khiển, machine learning/ deep learning, big data,…) hoặc dựa trên xu hướng phát triển của ngôn ngữ đó trong tương lai. Tuy nhiên, để bắt đầu học bất cứ ngôn ngữ nào bạn phải hiểu bản chất từng ngôn ngữ lập trình là gì và ứng dụng của chúng.

Tuy nhiên, bởi ngôn ngữ nào cũng bắt đầu từ những kiến thức cơ bản như vòng lặp, hằng số, biến số, hàm, thuật toán,… nên nếu bạn nắm chắc tư duy lập trình cơ bản và thành thạo một ngôn ngữ thì việc học những ngôn ngữ lập trình khác không khó. Bạn có thể bắt đâu với những ngôn ngữ có tính chặt chẽ như C/C++ hay Java, sau đó trong quá trình làm việc và định hướng chuyên môn bạn sẽ chọn thêm một vài ngôn ngữ khác để học.

Hy vọng rằng, thông qua việc tìm hiểu ngôn ngữ lập trình là gì? 10 ngôn ngữ lập trình dân IT phải biết, bạn đã có thêm hiểu biết về ngành IT. Nếu bạn muốn tìm kiếm việc làm thì hãy lựa chọn RaoXYZ để tìm việc. Truy cập RaoXYZ ngay hôm nay để không bỏ lỡ những vị trí việc làm IT hấp dẫn nhất nhé!